Środa Popielcowa rozpoczyna 40-dniowy okres przygotowania do Wielkanocy. Wielki Post jest czasem na nawrócenie i naprawę relacji z drugim człowiekiem.

Popielec to uroczystość obchodzona w różnych terminach, w zależności od daty Świąt Wielkanocnych. Wypada ona dokładnie 46 dni przed Wielką Niedzielą i rozpoczyna okres Wielkiego Postu. W tym roku Środa Popielcowa przypada 1 marca. Środa Popielcowa to szczególny dzień, w którym osoba wierząca rozpoczyna drogę pokutną.

Kiedy słyszymy słowa „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”, to chodzi o to, by uświadomić sobie, że nasze życie jest życiem przemijającym. Kapłan mówi: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz”. I ma to nam przypominać o słabości i kruchości naszego życia, a jednocześnie o tym, że życie może być obfite i piękne z Chrystusem zmartwychwstałym.

Podejmowany w tym czasie post nie powinien być na pokaz. Chodzi o naszą wewnętrzną przemianę, o wewnętrzne nawrócenie. Ważne jest też słuchanie Ewangelii, czytanie Biblii, uczestniczenie w nabożeństwach Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żalach. Wielki Post, to nie tylko nasze osobiste nawrócenie, ale także nawrócenie w stosunku do drugiego człowieka, tzn. przemiana tych relacji, które są nadszarpnięte czy pozrywane. Współczesny świat, przytłaczający mnogością informacji nie ułatwia, a wręcz może przeszkadzać w przeżywaniu Wielkiego Postu.

Główny obrzęd Środy Popielcowej wywodzi się z czasów starożytnych, z tradycji judaizmu, w której to Żydzi na znak postu i pokuty posypywali głowy popiołem. Miał to być akt najwyższej skruchy, polegający na uznaniu własnej marności w oczach Boga. Zwyczaj posypywania głowy popiołem w pierwszy dzień Wielkiego Postu został wprowadzony w XI wieku przez papieża Urbana II. Ustalono, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w zeszłoroczną Niedzielę Palmową. Jan Paweł II ogłosił Popielec dniem modlitw o pokój na świecie.

W Środę Popielcową obowiązuje post ścisły, tzn. jeden posiłek do syta; nie wolno jeść potraw mięsnych. Środa Popielcowa rozpoczyna okres czterdziestodniowego przygotowania do największej chrześcijańskiej uroczystości – świąt Wielkiej Nocy. To m.in. czas rekolekcji, nabożeństw pokutnych i spowiedzi. Wielki Post trwa do początku liturgii mszy Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek.